سرخوردگی زناشویی
خانواده درمانگران بر این باورند که هر خانواده بر اساس نوع رابطه زناشویی و دیگر اعضای خانواده می تواند مایه آرامش اعضای خود را تأمین کند. در واقع هر نوع تزلزل و گسستگی در رابطه زوجی ممکن هست علاه بر اینکه آرامش درونی زوج و خانواده را به هم بریزد، بقاء و دوام خانواده را هم در معرض تهدید قرار دهد. به طوری که ممکن است افراد با شدیدترین فشارها، آسیب ها وزخم های روانی در طول زندگی شان تجربه کنند، فشارها، آسیب ها و صدماتی که که گاهی جبران و ترمیم آن سال ها به طول می انجامد، گاهی این فشارها و صدمات آنقدر زیاد می شود که زوج ترجیح میدهند در کنار هم نباشند و رابطه زناشویی را به پایان برسانند. از مهمترین فشارهایی که در رابطه زوجی با آن روبرو هستیم، نفهوم دلزدگی و سرخوردگی زناشویی است. سرخوردگی زناشویی می تواند منجر به فروپاشی و طلاق همسران نیز شود. البته همیشه اینطور نیست که هر زوج سرخورده از هم جدا شوند، گاهی آن ها در رابطه زناشویی خود می مانند و تلاش می کنند تا با سرخوردگی روبرو شوند و صمیمت از دست رفته را دوباره به دست آورند.
سرخوردگی زناشویی چیست؟
سرخوردگی در واقع حالت عاطفی و احساسی ازدواج است که در آن احساس هایی مانند علاقه، توجه و عاطفه نسبت به همسر، مورد بررسی قرار میگیرد و به رفتارهای واقعی همسر مربوط نمی شود. همچنین سرخوردگی زناشویی، مهمترین عامل تحکیم و ثبات یا تزلزل و فروپاشی خانواده، چگونگی رابطه ها و داد و ستدهای عاطفی میان اعضاء خانواده، به ویژه زن و شوهرها ست.
سرخوردگی زناشویی چگونه به وجود می آید؟
حتما شما در اطرافتان با زوج هایی مواجه شدید که اول زندگیشون معروف بودن به عاشق و معشوق، در هر مهمونی و جمعی و یا دورهمی کنار هم بودند و در هر بحثی که مشارکت می کردند تقریبا از هم یا حمایت می کردند ، یا مخالفتی نمیکردند و یا در صورت مخالفت، بسیار مودبانه نظرشان را اعلام می کردند اما بعد از مدتی دیگر این زوج شبیه قبل رفتار نکردند، در هر مراسم مهمانی یا دورهمی از هم دور میشدند و اگر بحث و گفتگویی توی جمع میشد معمولا در تضاد کامل به سر میبردند، و زمان های هم علنی با هم با لحن زننده ای مخالفت میکردند به طوری که بعد ها حتی با خبر جدایی آنها هم روبرو شدید. به راستی چه اتفاقی افتاد؟ بیشتر زوج ها در اوایل زندگی زناشویی شون فکر می کنند که رابطه آنها خیلی خاص و متفاوت هست و تا ابد همینطور رمانتیک و عاشقانه می ماند، آنها پشتوانه این فکر را میزان عشق و علاقه شون میدانند. اما بعد از مدتی متوجه می شوند که از میزان هیجان ها و احساس های اولیه شان کم شده و دیگر نسبت به هم تب و تاب سابق را ندارند در این زمان زوج وارد مرحله ارزیابی شدند. در مرحله ارزیابی زوج رابطه فعلی، نقش خود و نقش همسرش را با تصویری ایده ال که در ذهنش داردمقایسه میکند .آنچه که مورد اهمیت هست فاصله بین موقعیت فعلی رابطه با تصویر ایده ال فرد هست. اگر این فاصله نزدیک باشد در واقع رابطه زوجی به سمت رشد و شکوفایی بهتر پیش میرود اما اگر فاصله بیشتر باشد در واقع فرد وارد مرحله نارضایتی زناشویی توام با اضطراب و احساس تنهایی می شود و کم کم فرد دچار درماندگی و سرخوردگی زناشویی می شود. در این زمان زوج برای رهایی از اضطراب و هیجان های نا خوشایند خود تلاش میکند. اگر فرد از عزت نفس پایین برخوردار باشد و یا توان حل مساله و مهارت تنظیم هیجانی پایینی داشته باشد به رفتارهای پرخطری برای نجات رابطه اش روی می آورد مانند: اعتیاد به مواد، مشروبات الکلی و استعمال بالای دخانیات، خیانت زناشویی و گاهی هم خودکشی. در واقع با این روند رابطه زناشویی را به سمت فروپاشی پیش میبرد.
اما سوال اینجاست که آیا همه زوج هایی که در رابطه شان سرخورده و یا دلزده شدند از هم جدا می شوند.؟ خیر. برخی از زوج ها ترجیح می دهند که رابطه با همین روند کج دار و مرضی پیش برود و جدایی انتفاق نیافتد، به دلایلی مانند وجود فرزند، داماد و یا عروس، یا اینکه چه کسی می تواند جایگزین همسرم شود و به این شرایط عادت کرده ام و توان مقابله با بحران جدایی را ندارم. گروه دیگر زوج هایی هستند که برای بهبود رابطه و کاهش هیجان های ناخوشایند اقدام می کنند. آن ها در جلسه درمانی با تصویر ایده ال خودشون روبرو می شوند. .در واقع متوجه می شوند که تصویر ایده الشان تا چه اندازه برگرفته از نیازهای اساسی هست که در طول زندگی فردیشان برآورده نشده و حالا انتظار دارند که همسرشان آن را برآورده کند و یا در همین رابطه برآورده شود. آن ها در جلسه درمان با نیازهای اساسی همسرشان هم آگاه می شوند و به طوریکه بتدریج رفتارهای خود و همسرشان را در رابطه مورد بررسی قرار می دهند و ترمیم رابطه را آغاز میکنند.
آیا در رابطه هر دو نفر سرخورده می شوند؟
معمولا در برخی موارد دو طرف سرخورده می شوند. در حالی که در موارد دیگر تنها یکی از همسران احساس سرخوردگی زناشویی را تجربه می کند به طوری که طرف مقابل به او علاقمند است.
نشانه های سرخوردگی زناشویی چیست؟
وقتی در یک ازدواج، هر دو طرف یا یکی از طرفین سرخورده می شود، در آن احساسات منفی مانند آسیب و خشم هر روز بیشتر می شود تا بدان جایی که یک حالت سردی در رابطه حکمفرما می شود. اما موارد زیر از نشانه های سرخوردگی ازدواجی هست مانند:
1) بالا بودن احساس گسستگی و دور شدن از همسر.
2) تجربه زندگی به روش خود همراه با کم کردن مشارکت در فعالیت ها، کاهش علاقه و ارتباط با همسر.
3) ترس هر دو فرد یا یکی از آنها برای اینکه رابطه به سمت جدایی پیش نرود.
4) وجود مشاجره یا ایجاد فاصله ای که در پی شکست همسران برای برقراری پیوند ارتباطی به وجود آمده است.
5) کاهش آینده نگری در رابطه و عدم تفاهم در طرح ریزی برنامه ها آینده به علت بحث و مشاجره و یا فاصله در رابطه و دوربودن از هم.
6) انتظاراتی دور از واقعیت از خود، همسر یا روابطی که به نتایج منفی همچون محرومیت، ناامیدی، افسردگی، اضطراب و خشم منجر می شود.
براي درك روشن تر از سرخوردگی زناشویی مهم است که آن را از دیگر مفاهیم مشابه متمایز کرد. این حالات ممکن است بر سرخوردگی زناشویی تأثیرگذار باشند یا تحت تأثیر آن قرار گیرند.
در پایان اینکه، نتیجه پژوهش ها در زمینه سرخوردگی زناشویی نشان می دهد که زوج های آشفته میزان پایینی از رفتارهای لذت بخش و خوشایند و میزان بالاتری از رفتارهای ناخوشایند را تجربه می کنند. به عبارتی دیگر، هر چه زوج ها رضایت زناشویی بالاتری داشته باشند به همان اندازه سرخوردگی زناشویی آن ها کمتر است و یا بالعکس. سرخوردگی، دلخوری، و عدم ارتباط درست همسران با یکدیگر به تدریج باعث کاهش کیفیت زناشویی و درنهایت کاهش رضایت زندگی زوج ها، به ویژه زنان می شود. همچنین زوج های سرخورده از سلامت روانی پایین تری نسبت به زوج های غیر سرخورده، تجربه می کنند. متخصصین بر این باورند که بین سرخوردگی با رضایت زناشویی رابطه منفی معنادار وجود دارد . در پژوهشی زوج های سرخورده و غیرسرخورده را مقایسه کردند و دریافتند سلامت روانی زوج های سرخورده پایین تر است. همچنین از آن جایی که آسیب پذیری زن ها نسبت به مردها در برابر مشکلات زناشویی بیشتر است لذا انتظار می رود که در یک رابطه زوجی احتمال سرخورده شدن زنان بیشتر باشد.
نگار تقی زاده
درمانگر خانواده و زوج.
